Intern Bunkernummer
La M 14
Lokatie
Lapscheure
Toegankelijkheid
Volledig vrij maar enkel bezoekbaar met toelating van de eigenaar
Aantal kamers
1
Type bunker
Kleine manschappenbunker - verschansing
Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • Deze structuur bevindt zich op een domein dat heden nog bekend staat als Fort Sint Donaas op Lapscheure. Dit is ook heden het enige stukje Lapscheure aan de noordkant van de Damse Vaart.
  • Dit was in origine een Spaans fort tegen het nog altijd duidelijk als gebastioneerde stad herkenbare Sluis.
  • Door het aanleggen van de Damse vaart werd heel veel van het originele Spaanse fort gesloopt zodat er heden eigenlijk nog weinig echt herkenbare restanten van te zien zijn buiten hier en daar nog wat aanwezige dijken.
  • Dezelfde locatie werd ook door de Duitsers tijdens de Duitse bezetting WOI mee opgenomen als een versterkt punt binnen de bunkerlijn de Hollandstellung, gekend als Stützpunkt Dora. Het stuk hiervoor gebruikt is heden nog gelegen tussen de Damse Vaart en de Cantelmolinie en nu grotendeels een kreken en overstromingsgebied.
  • De terreinen aan de noordkant van Stützpunkt Dora zijn natuurgebied en bevatten ook heden nog 2 bunkers op grondgebied Westkapelle, namelijk Wk M 01 en Wk M 02.
  • Het terrein effectief gekend als Stützpunkt Dora is een volledig afgesloten domein en niet vrij te bezoeken zonder toelating van de eigenaars.
  • Dit is de verste van 3 identieke manschappenbunkers - verschansingen op de oostkant van het terrein, het verst verwijderd van de Damse Vaart.
Oude Bunkerkaarten en nummeringen van toepassing op deze bunker
  • Omdat er van de structuren van de Hollandstellung niet echt een eenduidige nummering bestaat, is het natuurlijk vervelend dat deze die er mogelijks al van bestaan op de duur allen door elkaar worden gebruikt en we op de duur het bos door de bomen van nummeringen niet meer zien staan. Dit zijn alvast de nummeringen die ik ken van deze bunkers:

Kaart: de Hollandstellung - Sector Marinegedeelte

De moeilijkheid bij deze kaart, is dat ze niet altijd nummert per structuur maar soms per cluster van structuren. Dit vermoeilijkt natuurlijk het weten of men alle structuren wel degelijk heeft gevonden.

(Kaart: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Het Stützpunkt Dora is er zeker niet per structuur op aangegeven. (3++) is de manschappenstructuur Wk M 01. (2++) is een gelijkaardige manschappenbunker Wk M 02. De daaronder aangeduide structuren (1++) en allicht ook het onder de Damse Vaart getekende vakje zonder nummer (++) zullen punten zijn behorende bij dit steunpunt. In praktijk liggen er echter geen structuren aan de overzijde van het kanaal behorende bij de Hollandstellung op die locatie. De nog zuidelijkere structuur (21++) is de structuur La M 08.

Kaart: Fort Sint Donaas zoals geschets door een Belgische prospectie in 1919, van Duitse kant Stützpunkt Dora genoemd.

Hierbij een sluitende duidelijke schets van het geheel dat Stützpunkt Dora ooit was. De schets hierboven toont het steunpunt aan zijn oostkant met in totaal reeds 6 structuren. Van noord naar zuid, op de schets van links naar rechts, zie je een kleine observatiebunker (La M 25), een grotere manschappenbunker (La M 15)), 3 kleinere manschappenbunkers-verschansingen (La M 14 = deze fiche - La M 13 en La M 12) en nog een grotere manschappenbunker aansluitend bij de Damse Vaart (La M 11).

Rechts zie je dan het iets meer westelijke gedeelte met als herkenbare schakel de meer achteruit op de voorlijn gelegen manschappenbunker (La M 16) tegen de omheining met de Damse Vaart. Op de schets meer naar boven zie je dan een zo goed als niet meer bestaande Manschappenbunker (La M 17). Nog minder opvallend meer naar links op dezelfde hoogte, nog een kleine mogelijks nog bestaande maar heden vermiste kleine manschappenbunker-verschansing (La M 26).

(Originele schetsen: Collectie P. Nowak)

Huidig kadastraal perceelnummer waar de bunker bijhoort en werd gebouwd:
  • Gemeente Lapscheure, Sectie A, kadastrale perceel 378 (gedeeltelijk).
  • Geen enkele structuur op Lapscheure kreeg een specifiek apart kadastraal perceelnummer.

Kadasterschets en luchtfoto.

Op deze kadasterschets anno 2025 zie je het volledig stuk omschreven als Stützpunkt Dora op het oude gedeelte van Fort Sint Donaas tussen de Damse Vaart en het verlengde van de Cantelmolinie. Het bestaat uit 2 verschillende kadastrale percelen, namelijk A378 en A379.

De kadasterschets kent sowieso maar 2 bunkers op het terrein aangeduid met 2 witte structuren. Dit zijn meest zuidelijk La M 16 en meer oostelijk La M 15.

De vermiste manschappenbunker La M 17 moet ooit ongeveer gelegen hebben tussen de 2 in het wit aangeduide structuren. Hij is zo goed als zeker niet meer bestaande of zou nog volledig in de ondergrond moeten steken.

Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • De originele eigenaars van locaties waar Duitse bunkers werden gebouwd, werden niet zoals bij de bouw van Belgische bunkers in het interbellum onteigend. Zij hadden gewoon pech en de Duitse bezetter eigende zich de grond toe en bouwde er op wat hij er wilde opzetten. Men had daar als burger weinig over te klagen en kreeg dus op die manier een In veel gevallen giftig Duits cadeau.
  • Na de oorlog werden deze bunkers dan ook automatisch opnieuw eigendom van wie er origineel eigenaar van was voor de opeising gezien zij daar nooit voor onteigend waren.
  • Zeer zelden zijn daar na de oorlog van Belgische kant schadevergoedingen voor betaald omdat de aanwezigheid van de structuren soms wel meer dan storend was voor de originele eigenaars of omdat de structuren interessant waren om over te nemen als Belgische bunkers naar de toekomst toe (is zelden gebeurd voor alle duidelijkheid)
  • Het stond de eigenaars dan ook, zeker in de beginperiode na WOI, vrij daar mee te doen wat hij wou, al was afbreken zelden een optie omdat daar zeker op die momenten de middelen niet toe bestonden.
  • Het huidige afgesloten domein maakt deel uit van gronden die bij de vroegere steenbakkerij-ontginningen hoorden van de Firma De Fonseca. Deze hadden daar tot in de jaren '70 van de voorgaande eeuw een klei-ontginning gekoppeld aan een bijhorende steenbakkerij. Deze activiteiten zijn heden lang gestopt maar de terreinen blijven nog altijd vrij verwaarloosd achter. Allicht evolueren ze op termijn wel als natuurgebied, hopelijk met respect voor het nog bijhorende aanwezige militaire erfgoed. Het is en blijft een zeer moelijk toegankelijk gebied.
  • In elk geval is het domein heden niet vrij toegankelijk zonder toelating van de eigenaars.

Luchtfoto 1971 www.geopunt.be van het ganse Stützpunkt Dora

Oude luchtfoto uit 1971 van de zone van Fort Sint Donaas waar Stützpunkt Dora te zoeken was.

De resolutie van de foto is sowieso klein om hier vlot de bunkers op te zien. Zeker de kleine manschappenbunkers-verschansingen zijn hier zelden op te bespeuren.

Luchtfoto 1971 www.geopunt.be meer specifiek van de zone waar La M 17 zou moeten gestaan hebben

Detail van de rechter zijde van vorige foto.

Je ziet er wel toen in 1971 toegankelijke zones op maar zeer duidelijk zijn bunkers hier zelden op te zien. Je herkent wel duidelijk onderaan de manschappenbunker Ma L 16 tegen de omheining met de Damse Vaart. Voor de structuren meer oostelijk, is het niet evident structuren te onderscheiden van bomen (als ze al te bespeuren zouden zijn). Deze kleine manschappenbunker - verschansing La M 14 is er zeker niet met zekerheid op te bespeuren.

Luchtfoto 2000 - 2003 www.geopunt.be

Dezelfde sector van het oude Fort begin deze eeuw. Alles blijkt nog meer overgroeid en de structuren zijn er zeker niet meer op te bespeuren. Wel is in dit geval allicht de structuur La M 15 centraal op de foto wel degelijk zichtbaar.

Actuele luchtfoto Google Earth anno 2025

Op deze luchtfoto uit 2025 zijn alle vermoedelijke locaties aangeduid, ook deze van de verdwenen structuren.

Rechts centraal drie kleine manschappenbunkers-verschansingen. Op de uiteinden 2 manschappenbunkers met elk voor zich ter hoogte van de verschansingen een opstelling voor mitrailleur. Volledig noordelijk hiervan zou nog ergens deze kleine observatiebunker moeten steken. Het is weinig waarschijnlijk dat deze weg zou zijn.

Tegen de omheining meer achteruit een altijd vrij goed terug te vinden manschappenbunker. Meer centraal het terrein zou de structuur La M 17 gestaan moeten hebben. Nog iets noordelijker zou nog een kleine vermiste manschappenbunker-verschansing moeten gestaan hebben.

Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • Deze structuur maakt integraal deelt uit van het Stützpunkt Dora waarvan heden nog 6 structuren bestaan.
  • 3 andere structuren zijn nog vermist of gesloopt.

Functie van de bunker op de linie (link met eventueel andere structuren)

  • Een klein manschappenverblijf en tevens ook te beschouwen als een kleine verschansing aan de oostkant van Stutzpunkt Dora.
  • Deze structuren staken in het algemeen beperkt boven de dijk uit zodat ze een bijkomende verschansing boden.
  • Dit type structuren op Stutzpunkt Dora steken letterlijk nog vrij hoog uit boven het huidige maaiveld wat op andere locaties waar ook zulke structuren staan, zelden het geval is.
Structuur van het bunkertje:
  • kleine structuur met beperkte schuilruimte.
  • Volgens Duitse terminologie allicht een "Unterschlupf für ein Trupp".

Bouwplannen horende bij deze bunker

Grondplan

Dit is een op de linie tussen Knokke tot Fort Sint Donaas (Lapscheure) zeer courant voorkomend type bunkertje. (Schets: KLM)

Omschrijving van het bunkertje:

  • Het is alvast een bunker deel uitmakend van het gedeelte van de linie opgetrokken door het Duitse Marinekorps. Voor meer details over de specifiek daarbij toegepaste bouwprincipes, zie deze link.
  • Het type schuilstructuur heeft 1 vrij zware betonnen zijde in vijandelijke richting. Ook de dakstructuur is nog vrij dik uitgevoerd. Voor de rest is er enkel een kleine schuilstructuur, geschikt voor een aantal gezeten personen of bv het opbergen van munitie. Dit zijn wat ze gaan bestempelen als Sitzbunker.
  • Aan de achterzijde waren er normaal ijzeren luiken om de toegang tot de structuren te kunnen afsluiten.
  • Dit impliceert in elk geval dat hij volledig als een monoliet ter plaatste gestorte gewapende betonnen structuur is opgetrokken.
Actuele toestand van deze bunker:
  • Op deze site zijn dit type van structuren nog in de beste staat waarin je ze heden nog kan terugvinden op de linie.
  • Ze staan heden wel allen op een heuvel met tussen de verschansingen en de manschappenbunkers, een vrij diepe gracht. Allicht is deze gracht heden dieper uitgegraven dan vroeger want er was waarschijnlijk altijd tussen deze 2 lijnen structuren een soort van loopgraaf. Heden staan, zeker de kleine verschansingen op een vrij stijle heuvel, gelukkig vrij sterk begroeid en daardoor misschien minder risico houdend voor afkalven. De kleine structuren lopen namelijk het risico mocht de heuvel verder afkalven, op termijn mee in de dieperik te tuimelen.
  • In dit geval ziet men letterlijk de ganse structuur met inbegrip van het binnengedeelte dat op zijn beurt dan wel vol grond en zand blijkt te steken.
  • De structuur draagt aan de de bevriende zijde, de kant met de opening bovenaan een vlak betonnen gecementeerd plaatse waar allicht ooit een naam of nummer van de structuur op vermeld stond, mogelijks gewoon een link naar de Marine-eenheid die de structuur ooit bouwde.
  • Op de zijkanten van de lange smalle opening, zie je ook nog duidelijk restanten van scharnieren van luiken waarmee de structuur ooit afsluitbaar was. Officieel vermeldt men ijzeren luiken. Mogelijks waren dit in dit geval houten luiken.
  • Voor de toegang van de structuur, bevindt zich nog onbekend grof betonpuin. Onduidelijk of dit ook deels een functie had bij deze structuur.
Draagt de bunker nog sporen van strijd:
  • Voorlopig zie je alvast bij deze kleine structuur geen sporen van projectielinslagen.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • Voorlopig niets geweten.

Foto's van deze bunker

Oude foto van deze bunker anno 1985 - Collectie Tristan Cools

Oude foto van het terrein dat toen alvast nog een veel opener overstromingsgebied was. De hier besproken structuur is dudielijk zichtbaar centraal op de foto achter een toen nog aanwezige waterloop over het terrein. Linksboven zie je de manschappenbunker La M 15. Tussen deze bunker en de hier besproken kleine manschappenbunker - verschansing La M 14 zie een nog altijd bestaand betonnen muurtje voor de opstelling van een mitrailleur. Nog meer naar rechts de tweede van 3 gelijkaardige structuren op die zone van het Stutzpunkt, La M 13. (Foto: Collectie Tristan Cools)

Oude foto van deze bunker anno 1991 - Collectie Alain Van Geeteruyen

Oude foto's in een winters landschap anno 1991. We kijken op de ganse oostkant van het Stutzpunkt met van links naar rechts La M 15 tot La M 11. De hier besproken structuur is de 2e structuur van links, zichtbaar op de foto (Foto. Collectie Alain Van Geeteruyen)

Zicht op de gracht, mogelijks originele diepere loopgraaf bij deze structuren op de oostkant van het terrein. Links kijk je nog net op de betonnen muur voor de opstelling van een mitrailleur, daarna deze bunker La M 14. Meer achteruit dan nog de identieke structuren La M 13 en La M 12 (amper zichtbaar gezien deze ook toen al sterk verstopt zat onder het maaiveld). Op de rechter kant zicht op de manschappenbunker La M 15. (Foto: Collectie Alain Van Geeteruyen)
Hier zien we de 3 identieke kleine manschappenstructuren - verschansingen aan de oostkant van het terrein, La M 12 (vooraan) - La M 13 (midden) en La M 14 (achteraan). Achteraan (en vrij centraal op de foto), de manschappenbunker La M 15. La M 12 zat toen ook blijkbaar al grotendeels onder het maaiveld verborgen. (Foto: Collectie Alain Van Geeteruyen)
Detail bij dezelfde winterse omstandigheden van dit structuurtje. Het valt op dat de structuurtjes toen niet zo op een heuvelrug stonden zoals dit nu het geval is. (Foto: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Oude foto van deze bunker, allicht anno 2000 a 2010 - Collectie Hans Sakkers

Op deze foto zie je het structuurtje in feite al sterk gelijkend met hoe je het heden kan terugvinden. De boom die heden al een uit de kluiten gewassen boom is geworden, is hier nog kleiner terug te vinden wat de schatting naar de periode 2000 a 2010 doet vermoeden (Foto Collectie Hans Sakkers)

Eigen prospecties anno 2016 - 2017

Links de manschappenbunker La M 15, rechts de kleinere manschappenbunker - verschansing La M 14.

Deze kleine structuren staan hier letterlijk heden ten dage op een zwaar overwoekerde en overgroeide heuvel.

Links opnieuw La M 15, centraal de nog aanwezige betonnen muur voor de opstelling van een mitrailleur en rechts de hier besproken bunker La M 14

Achterzijde van de structuur met zichtbaar een lange smalle toegang.

Meer onderaan het huidige talud ligt nogal wat betonpuin met onbekende herkomsten te bespeuren.

De frontzijde (links) en de rechter zijkant. Allicht zal deze frontzijde altijd wel al grotendeels onder het maaiveld verstopt.

Detail frontzijde. Ook hier zeker geen sporen van projectielinslagen.

Achterzijde met de smalle lange toegang. Centraal ook de eerder al gemelde en ondertussen toch opnieuw al sterker uitgegroeide boom, voor de toegang tot de bunker.

Wat ook opvalt is dat er hier rechts in beeld, nabij de worteling van de boom, een groot onbekend qua functie en oorsprong, stuk beton te bespeuren valt.

Achterzijde met nog duidelijker het blok beton juist achter de structuur.

Dezelfde achterzijde

Links nog duidelijk naast het gat intern in de structuur, de restanten van scharnieren.

Boven de toegang tot de structuur bevindt zich een rechthoekig uitgecementeerd plaatje. Voorlopig valt er alvast niets meer op te lezen van wat er mogelijks ooit opstond.

Intern ligt het geheel vol zand en grond. Je ziet ook duidelijk de randen van waar ooit allicht houten luiken, de binnenzijde afsloten. Rondom zie je ook de randen waarin de luiken dicht gingen.

Detail van de rechter binnenzijde. Mogelijks zijn de groene tinten nog originele camouflagekleuren.

Specifieke bijkomende interessante bronnen:

Vorige: La M 15
Volgende: La M 13